Press reviews

Telefilm Exit 2015 Recensie's / Press reviews


8weekly 1/2
UITZETTING KENT ENKEL VERLIEZERS - door Wim Meijer - 6 oktober 2013 Vijf asielzoekers zijn uitgeprocedeerd en moeten terug naar Guinee. De uitzetting verloopt echter niet geheel volgens plan. Het lijkt allemaal zo mooi voor Amadou. Nog twee maanden en dan heeft hij zijn MBO verpleegkunde afgerond. Maar dan, als een donderslag bij heldere hemel, is Amadou uitgeprocedeerd en moet hij terug naar Guinee. Samen met vier landgenoten wordt hij naar het vliegveld vervoerd, waar uiteindelijk het vliegtuig klaar staat om hen af te voeren. Er heerst verslagenheid onder de Guinezen. Ze willen in Nederland blijven, want ze zijn bang om vermoord te worden als ze eenmaal weer in Guinee aankomen.
Door een fout belanden alle vijf in dezelfde cel tijdens het bustransport van asielzoekerscentrum naar vliegveld. Het duurt niet lang of ze spannen samen in een laatste poging hun uitzetting te voorkomen. Chaos en verbroedering Exit onderscheidt zich door niet alleen de kant van de asielzoekers te belichten, maar ook die van de autoriteiten. Vanuit de asielzoekers gezien is hun handelen begrijpelijk. Hun standpunt is helder, maar Exit toont ook de andere kant. Alle betrokken autoriteiten, en dat zijn er nogal wat, moeten zich houden aan verschillende regels en internationale verdragen, en ze raken verwikkeld in een onderlinge strijd. Alles lijkt goed geregeld, als je het voorstelrondje aan het begin van de film bekijkt, maar naarmate de chaos toeneemt en de Guinezen standvastiger worden, weet niemand meer wat hij of zij moet doen. Hoe nijpender de situatie wordt, hoe meer mensen eigen rechter gaan spelen in een poging de situatie op te lossen. Tegenstrijdige bevelen, planningen die in de soep lopen, onjuiste documenten en technische mankementen veroorzaken chaos binnen de gelederen van de marechaussee, de immigratiedienst en het plaatselijke politiekorps. Terwijl hun tegenstanders versplinterd raken, vindt in cel 8 verbroedering plaats. Als kijker zit je er middenin. De spanning neemt evenredig toe met de chaos die naar het einde toe ontstaat. Zwart-wit Regisseur Boris Paval Conen vertelde tijdens de Q&A na de voorstelling zelf een uitzetting te hebben mogen meemaken. Bij hoge uitzondering ervoer hij aan den lijve het leed van de uitgeprocedeerden, maar ook het effect op de betrokken autoriteiten. Mede daarom is Exit niet zwart-wit met goede en slechte personages, maar kent het louter verliezers. Saillant detail is dat de film is gebaseerd op een bestaand rapport van een uitzetting die plaats vond in september 2004. Toch wilde Conen in eerste instantie niet letterlijk vertellen wat er is gebeurd. Exit is immers geen documentaire. Gewoon een goed, complex verhaal vertellen, dat ook nog eens spannend is, dat was het uitgangspunt. Exit is een televisiedrama en kan als gevolg daarvan fluiten naar veel prijzen (want het is al vertoond), maar dat neemt niet weg dat het een van de sterkste films is op het NFF en ook als zodanig werd gewaardeerd door de jury. Exit ontving terecht het Gouden Kalf voor beste televisiedrama, maar had makkelijk mee kunnen dingen voor die van beste film.

FILMKRANT  door Fritz de Jong - maart 2013
...Alleen in de meest controversiële en tevens de beste telefilm, het asieldrama Exit, worden de contrasten in het begin niet alleen maar aangezet om ze later te kunnen wegstrijken. We leren vreemdelingenambtenaar Romijn Conen kennen als een bureaucraat die uitkijkt naar samenwerking met de Belgen, dankzij wiens uitzettingsverdrag er plotseling ook burgers uit het Afrikaanse land Guinee kunnen worden uitgezet. Daar tegenover staat de militante asielzoeker die in vlekkeloos Nederlands een nieuwe asielprocedure wil starten. Tevergeefs. De vlucht staat op het punt op te stijgen. De meevliegende marechaussees hebben eigenlijk maar één prangende vraag: "Hoe staat het met de lunchpakketten? Vorige keer waren er te weinig." Het vertrek wordt vertraagd door het verzet van vijf wanhopige mannen. De spanningen lopen op, tussen de asielzoekers onderling, maar ook tussen de Nederlanders en de Belgen, die de softe Hollandse aanpak hekelen. Uiteindelijk zegeviert in dit spannende drama het bureaucratische motto: "Wij maken de wetten niet, wij voeren ze slechts uit."...

VERONICA MAGAZINE 
Vijf uitgeprocedeerde asielzoekers uit het Afrikaanse land Guinee besluiten zich in de nacht van hun uitzetting te verzetten in de gevangenisbus die hen naar Schiphol brengt. Voor de autoriteiten staat er te veel op het spel en ze zetten alles op alles om de vijf alsnog het land uit te krijgen, maar ze krijgen de vijf met geen mogelijkheid uit hun kleine cel in de bus. Dit waargebeurde incident leidt tot een lange nacht vol strijd en intrige. De telefilms hebben wel vaker een maatschappelijk thema van belang, maar ze worden vaak wat flauw gekruid. Zo niet deze Exit van Boris Paval Conen die het project opstartte met zijn broer Romijn, die een van de hoofdrollen speelt. Beide kanten van het spectrum hebben hun redenen en die komen haarfijn aan de oppervlakte in dit (door B.P. Conen zelf) goed geschreven verhaal. De wanhoop van de asielzoekers staat in streng contrast met het „Wij maken de wetten niet, wij voeren ze slechts uit."-motto van de uitzetambtenaren en de marechaussee. Er moest voor deze film geacteerd worden op de vierkante meter, en dat is zeer goed gelukt.

NCRV GIDS 
‘Artikel 59-gevallen’; zo worden de uitgeprocedeerde asielzoekers genoemd in de Telefilm Exit (2013), vlak voor de marechaussee ze als vee in hokjes in een bus stopt. Ook Amadou (Emmanuel Ohene Boafo) is zo’n geval. Met nog maar twee maanden te gaan voor hij gediplomeerd verpleger is, moet hij Nederland verlaten. Eenmaal op het vliegveld verzetten hij en vier lotgenoten zich echter met man en macht. Ze willen niet terug naar Guinee, en weigeren de bus te verlaten. Slecht nieuws voor senior regievoerder Arjan van Es (Romijn Conen), die zijn allereerste overheidsvlucht in de soep ziet lopen. De zaak waarop deze Telefilm – qua spel en scenario een van de beste van dit jaar – is gebaseerd kwam in 2005 voor het eerst aan het licht in het radioprogramma Argos. Regisseur Boris Paval Conen (De geheimen van Barslet, Vuurzee) maakte er een sterk, confronterend drama van.

VARA GIDS
Zo, gaat u maar eens goed zitten voor deze telefilm. Dit is andere koek dan vorige week en ook dan de rest van de reeks. Dit is 'serious business', Exit is de controversieeIste en tevens de beste telefilm van dit jaar. En we willen nooit meer horen dat Nederland een tekort heeft aan acteurs met een donkere huidskleur. Het asiel-ofbeter uitzetdrama Exit van Boris Paval Conen (Vuurzee, De geheimen van Barslet) is een film met een lading waarvoor de telefilm in het leven is geroepen: inspelen op de maatschappelijke thema's in Nederland. Dat doet Exit, en hoe! De film zet niet eerst de problemen aan om ze aan het einde glad te strijken. In de op waarheid gebaseerde nachtelijke confrontatie op vliegveld Zestienhoven maken we kennis met vreemdelingenambtenaar/op-en-top-bureaucraat Romijn Conen, vijfGuineese asielzoekers en de naar Guinee meevliegende marechaussee die louter gepreoccupeerd is met de vraag: 'Hoe staat het met de lunchpakketten? De vorige keer waren er te weinig.' Wat volgt is een spannend relaas over de vijfjongens die bij elkaar zijn gezet in een bus, maar gezamenlijk weigeren om er uit te komen. De vreemdelingenambtenaar heeft er alles voor over om ze wél in het klaarstaande vliegtuig te krijgen. 'Wij maken de wetten niet, wij voeren ze slechts uit,' rechtvaardigt hij zijn methodes. Er moest voor deze film, die twee dagen eerder in wereldprèmiere ging op het Movies that Matter Festival, geacteerd worden op de vierkante meter, en dat is zeer goed gelukt.

NEERLANDS FILMDOEK door Guido Franken - 22 maart 2013
Boris Paval Conen maakt met de telefilm Exit een sterk vluchtelingendrama, schrijnend genoeg gebaseerd op waargebeurde feiten. 3m2 Drie vierkante meter, groter is de ruimte niet waar het grootste deel van de film zich afspeelt. Vijf uitgeprocedeerde asielzoekers besluiten zich in de nacht van hun uitzetting te verzetten. Ze besluiten alles op alles te zetten om de cel in de bus waarmee ze vervoerd worden niet te verlaten. Er ontstaat een boeiend kat-en-muis-spel tussen de autoriteiten en de vijf. Paval Conen schetst in Exit niet alleen de strijd van vluchtelingen tegen hun uitzetting, maar ook de moeite die ambtenaren (kunnen) hebben met de wetgeving en voorgeschreven regels. Waar je de wanhoop voornamelijk verwacht aan de kant van de vluchtelingen, duikt deze ook aan de andere kant van het spectrum op meerdere manieren op. Exit maakt indruk door de veelzijdigheid waarmee ze dit probleem toont, door de sterke acteerprestaties van met name Emmanuel Ohene Boafo en Romijn Conen en door de feilloze spanningsboog in het scenario. Ondanks de kleine arena, zijn het drama en de thema’s groots en blijft de film voortdurend boeiend. Zelfs veel meer dan dat.

CINEMAGAZINE  door Monica Meijer - 22 maart 2013
In ‘Exit’, een van de Telefilms lichting 2013, reconstrueert Boris Paval Conen (‘First Mission’, “De geheimen van Barslet”) de onthutsende gebeurtenissen tijdens een nacht waarin een uitzetting van vijf uitgeprocedeerde Guineese asielzoekers volkomen uit de hand liep. Conen schreef het scenario, dat hij baseerde op waargebeurde feiten (die hem dankzij broer, en tevens een van de hoofdrolspelers, Romijn Conen onder ogen kwamen) en nam ook de regie voor zijn rekening. ‘Exit’ draait om de Guineese Amadou (Emmanuel Ohene Boafo), die als kind uit zijn thuisland Guinee is gevlucht voor de rebellen. Hij komt in Nederland terecht en vertelt, met behulp van een tolk Frans- Nederlands, aan de ambtenaar die zijn dossier in behandeling heeft wat hem in het oorlogsgebied is overkomen. De intelligente jongen lijkt zijn plek al gauw gevonden te hebben: de nieuwe start, waar hij zo op hoopte en die hij zo nodig had, is snel gemaakt. Amadou gaat naar school, leert vloeiend Nederlands spreken en kiest voor een opleiding in de verpleging. Hij is bijna afgestudeerd als besloten wordt dat hij uitgeprocedeerd is. Hij moet terug naar zijn geboorteland. Vlak voor hij in de gevangenisbus gezet wordt, ziet hij wie de leiding heeft over de uitzetting. Het is Arjen van Es, diezelfde ambtenaar aan wie hij zoveel jaren geleden zijn verhaal deed. Van Es heeft zich inmiddels opgewerkt tot Senior regievoerder IND (Immigratie- en Naturalisatiedienst) en omdat dit zijn eerste overheidsvlucht op Guinee is, is hij vastbesloten om het tot een succesvol einde te brengen. Wanneer er een wisseling plaatsvindt in de bezetting van het busje, ziet de DV&O (Dienst Vervoer en Ondersteuning) geen andere oplossing dan het bij elkaar zetten van vijf Guineeërs (naast Amadou: Saidu, Ibrahim, Tamba en Sulleman). Dat zal toch geen problemen opleveren.. Maar dan hebben ze geen rekening gehouden met de wanhopige pas vader geworden Sulleman (Goua Robert Grovogui), die gedwongen wordt zijn vrouw en kind achter te laten in het asielzoekerscentrum. Terwijl hij vanuit het minuscule raampje een andere asielzoeker gadeslaat die al tegenstribbelend in het vliegtuig wordt gezet, vormt zich een spontaan plan. “Híj is alleen. Wíj zijn met zijn vijven. We kunnen ze wel aan!” En inderdaad komt het groepje heel erg ver. De heren bieden flink weerstand en brengen medewerkers van de Marechaussee, de IND en de DV&O tot wanhoop. Het resulteert in ijzingwekkende scènes, waarin nooit zeker is wat de uitkomst wordt. De sfeer van ‘Exit’ is grimmig. Omdat de personages zo goed worden uitgediept, besef je dat er van alles mogelijk is. Een foute inschatting is zo gemaakt en voor iedereen staat er iets anders op het spel. Hun baan, hun reputatie, hun leven... ‘Exit’ toont op gruwelijke wijze dat de uitzetting voor de één niet meer dan een routineklus is (“Hoe zit het met de lunchpakketten? De vorige keer waren er te weinig namelijk”, laat het knap geschreven scenario Juda Goslinga zeggen) en voor de ander een zaak van leven of dood (“Als ik in de gevangenis in Guinee terechtkomt, word ik vermoord”). Die tegenstelling komt hard aan in de uitstekend gefilmde, benauwende scènes. Dat bijna de hele film zich afspeelt in cel 8, of in de omgeving er om heen, maakt het extra spannend. Ook sterk is de politieke lading die aan het verhaal gegeven is. Omdat België in tegenstelling tot Nederland een uitleveringsverdrag heeft met Guinee, moeten de Nederlandse autoriteiten wel met hen samenwerken. Onze Zuiderburen in de film worden vertegenwoordigd door één dame, die bijna minachtend neerkijkt op ‘onze’ amateuristische aanpak. Prima rol overigens van Sara De Bosschere. ‘Exit’ biedt niet alleen een adembenemend verhaal, maar ook een schrijnende inkijk in het Nederlandse terugkeerbeleid. Dat daar van alles aan schort, mag duidelijk zijn. En als je al geen brok in je keel had tijdens het ontroerende ‘Strijdlied’ (van Han Otten, de componist van de film) waar ‘Exit’ mee eindigt, dan zijn de laatste zeven woorden in beeld voldoende om je tot tranen te roeren. Een film van betekenis.

---

GROENE AMSTERDAMMER 21-03-2013
Argos liet in 2005, op basis van vertrouwelijke marechaussee-documenten, horen hoe schrijnend onwaar die kwalificatie was. Daarmee werd het fundament gelegd voor Exit van Boris Paval Conen, waarin hij dossier tot Telefilm verwerkte. Moeilijk genre want reconstructie van ware gebeurtenissen, hoe opzienbarend ook, levert nog geen goede dramaproductie op; en wat nodig is om van weerbarstige werkelijkheid een coherente, aansprekende film te maken kan geloofwaardigheid schaden of de waarheid geweld aandoen. Het is ook nog eens een complex en beladen onderwerp: de destijds verantwoordelijke minister mag Verdonk heten, Conen had als staatssecretaris het fundament voor restrictiever beleid gelegd dat door het parlement tot wet was gemaakt. ‘Geen mens is illegaal’ is even mooi als ‘Alle Menschen werden Brüder’ maar als richtlijn voor immigratiebeleid onbruikbaar. Dus moet de wet gehandhaafd. Dat doet altijd pijn, ook als er foutloos en fatsoenlijk mee wordt omgegaan en betrokkenen zich bij uitzetting neerleggen. Maar nog veel meer wanneer die niet meewerken, autoriteiten onenigheid krijgen, er uiteenlopende competenties en belangen spelen, fout op fout wordt gestapeld en alle humaniteit het loodje legt. Dit moreel echec kreeg een extreem unhappy end: degenen die naar Guinee werden uitgezet (de vijf hoofdrolspelers aan Afrikaanse kant onder wie een jongen als Mauro) zijn bij aankomst gearresteerd, zoals ze zelf voorspelden, en van hen is nooit meer iets vernomen. De low-budgetfilm speelt zich grotendeels af in en rond een rijdend cellencomplex op Zestienhoven, wat extra krachttoer is. Indrukwekkende film met emotionele impact die voor non-fictie moeilijker haalbaar is. Maar die zonder Argos niet was gemaakt...

TROUW 11-05-2013: Het kwaad van protocol en procedure door Jan Bruinsma: